Dünya üzerindeki kuş türleri, sadece doğal güzellikleriyle değil, ekosistemler üzerindeki kritik rolleriyle de büyük önem taşıyor. Ancak son yapılan kapsamlı bir araştırma, önümüzdeki 100 yıl içinde yüzlerce kuş türünün yok olma riskiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. İklim değişikliği, yaşam alanlarının kaybı ve diğer insan kaynaklı tehditler, kuşlar için giderek büyüyen bir tehlike oluşturuyor.
Araştırmaya göre, insan etkileri tamamen ortadan kaldırılsa bile, yaklaşık 250 kuş türünün soyu yine de tükenebilir. Bu çarpıcı bulgu, kuşları korumak için yalnızca mevcut tehditleri azaltmanın yeterli olmayacağını, daha kapsamlı ve özel koruma stratejilerine ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.
İngiltere’deki Reading Üniversitesi’nden araştırmanın başyazarı Kerry Stewart, pek çok kuş türünün şu anda ciddi bir tehdit altında olduğunu vurguluyor. Stewart’a göre, tehditlerin önüne geçmek önemli olsa da, bazı türlerin hayatta kalabilmesi için özel müdahaleler şart. Bu müdahaleler arasında türlere özel üreme programları, yaşam alanlarının iyileştirilmesi ve ekolojik restorasyon gibi yöntemler yer alıyor.
10.000’e yakın tür incelendi
Araştırma ekibi, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) Kırmızı Listesi’nden alınan verilerle yaklaşık 10.000 kuş türünü mercek altına aldı. Türlerin karşılaştığı tehditler, vücut büyüklükleri, kanat açıklıkları ve yaşam alanlarına göre yok olma olasılıkları hesaplandı.
Elde edilen verilere göre, büyük gövdeli kuşlar özellikle avcılık ve iklim değişikliğine karşı daha savunmasız. Geniş kanatlı kuşlar ise ormanların yok olması ve tarım alanlarının yayılması gibi habitat kayıplarından ciddi şekilde etkileniyor.
Araştırmada risk altında olduğu belirlenen türler arasında, Birleşik Krallık kıyılarında yaşayan Balear yelkovanı, Dünya’nın en ağır uçan kuşu olan büyük toy kuşu, rengarenk görünümüyle tanınan Atlantik puffini, Afrika ormanlarında yaşayan Itombwe baykuşu ve yalnızca Meksika’da görülen imparator ağaçkakan gibi örnekler bulunuyor. Ayrıca Madagaskar’a özgü sarı karınlı filipet de nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerden biri.
Koruma stratejileri nasıl olmalı?
Araştırmanın kıdemli yazarlarından Profesör Manuela Gonzalez-Suarez, sadece tehditleri azaltmanın yeterli olmayacağını belirtiyor. Ona göre, özellikle hassas türler için özel koruma programlarının hayata geçirilmesi şart. Üreme merkezleri, yaşam alanlarının yeniden inşası ve yerel topluluklarla iş birliği bu stratejiler arasında yer alıyor.
Gonzalez-Suarez, koruma kaynaklarının sınırlı olduğu gerçeğini de göz önünde bulundurarak, yalnızca en yüksek risk altındaki 100 tür için bile öncelikli müdahale yapılmasının, kuşların morfolojik çeşitliliğinin yaklaşık yüzde 68’ini koruyabileceğini ifade ediyor. Bu çeşitlilik, yalnızca kuşların değil, içinde yaşadıkları tüm ekosistemlerin sağlığı açısından kritik önemde.
Araştırmanın sonuçları, doğanın dengesi için önemli roller üstlenen kuşların korunması adına yeni bir bakış açısına ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Mevcut önlemlerin ötesine geçilmezse, gelecek yüzyılda birçok kuş türü yalnızca kitaplarda kalabilir.
Araştırma, bilim dünyasında saygınlığıyla bilinen Nature Ecology & Evolution dergisinde yayımlandı.
